Met haar team van Flow Mentale Training ontwikkelde PAC-loper Daniëlle van der Klein de multimediale methode ‘Sport in Perspectief’. Deze helpt clubs een fijn sportklimaat te realiseren met balans tussen presteren en plezier, zodat kinderen duurzaam willen blijven sporten.

Hier het stuk wat deze maand in het PAC Magazine geplaatst is.
Door: Daniëlle van der Klein-Driesen, sportpsycholoog/orthopedagoog

 

Gesteund door onder andere PAC, Rotterdam Topsport, Rotterdam Sportsupport en Excelsior Rotterdam won Flow Mentale Training de Nationale Sportinnovator Prijs 2019 en 2021. Vorig seizoen draaide het mentale trainingsprogramma bij de D1- en Belofte-jeugdgroepen van PAC. Ook dit seizoen komt het positieve sportklimaat aan bod.

Je bent maar één keer kind

‘Als kind een kind mogen zijn en de kans krijgen te groeien als atleet én mens.’

Dat is de belangrijkste boodschap van Sport in Perspectief. Bij PAC begrijpen ze dat. Dat weet ik omdat ik er als loper en moeder al jaren rondloop. Op welke dag dan ook, je ziet er altijd kinderen kletsen, lachen en zich inspannen. Ook ouders lijken het naar hun zin te hebben bij trainingen en wedstrijden. Bij de competitie wordt een kampement opgebouwd met stoeltjes, tarpen en koelboxen waar ouders meestal relaxed zitten en jongens en meiden lachend rondrennen. Naast de gezelligheid presteren de jonge PAC-atleten sterk. Het is interessant om na te gaan hoe dit samengaat.

Plezierig presteren

Bij atletiek worden snelheid en afstand gemeten.

De atleten hebben al op jonge leeftijd in de gaten dat het ergens om draait. Dat is goed, want kinderen vinden competitie-elementen leuk en zetten zich er graag voor in. De allerkleinsten rennen en springen volkomen oordeelvrij. Die kinderlijke vrijheid van denken verandert naarmate kinderen ouder worden. Vanuit de omgeving (trainers, ouders en andere atleten) krijgen ze meer commentaar over hun prestaties. De technische aanwijzingen van de trainers zijn natuurlijk belangrijk, want zij leren kinderen de atletiekonderdelen sterk uit te voeren. Het leidt er wel toe dat het ‘vrije denken’ al een beetje gekleurd raakt. Helemaal als ouders nog tips geven. Kinderen ontdekken wanneer ze iets goed of juist fout doen en gaan zich meer vergelijken met andere kinderen.

Mentale hobbels

Soms twijfelen atleten aan zichzelf: ‘Doe ik het wel goed genoeg?’

Mentaal kunnen er hobbels ontstaan. Er kan angst komen bij bijvoorbeeld hordelopen of hoogspringen, zeker als een atleet een keer gevallen is. De verwachtingen bij wedstrijden kunnen (te) hoog of (te) laag zijn. Soms wordt ‘een PR halen’ het streven, terwijl het onrealistisch is iedere keer een PR te halen. Te veel op resultaat richten zorgt voor teleurstelling en een atleet heeft zelf maar beperkt invloed op de ranking. Stel dat een andere atleet gewoon beter is? Bij PAC zijn er belofteteams. Hoewel ouders een toelichting krijgen over de selectieprocedure, hebben ze soms vragen. Waarom het ene kind wel en het andere niet? Er zijn ook kinderen die altijd in de achterhoede eindigen. Hoe blijven zij atletiek leuk vinden?

Zelfvertrouwen en plezier

Onderzoek laat zien dat het jonge sporters helpt wanneer zij zich richten op de uitvoering (de taak).

Zij gaan zich sterk voelen (meer zelfvertrouwen, minder angst) en beter presteren. Zelfvertrouwen en plezier zijn de belangrijkste voorspellers dat kinderen graag atletiek blijven doen. Onzekerheid en angst verstoren dat. Daarom is het belangrijk dat de trainers en ouders weten hoe ze het vertrouwen van de kinderen positief voeden. Dat is meer dan alleen complimenten geven of zeggen ‘dat sport altijd leuk moet zijn’. Het gaat erom kinderen de ruimte te geven om fouten te maken en hen zelf naar oplossingen te laten zoeken. De atleten laten voelen dat zij de moeite waard zijn, los van het resultaat.

 

Trainers (en ouders) kunnen kinderen helpen zich te richten op ‘inzet, intentie en uitvoering’, want daar heeft de atleet zelf controle of invloed op.

Zo kan een trainer bij de baantraining de kinderen vooraf laten verzinnen hoe zij hun 1.000 meter willen opbouwen. Hij kan na afloop vragen of de strategie werkte, wat eventueel verstorend was en hoe ze het de volgende keer willen aanpakken. Dit maakt kinderen slimmer en weerbaarder in de sport. De trainer krijgt inzicht in waar de atleet mee bezig is tijdens het sporten en kan de atleet op maat adviseren.

Sport in Perspectief

De trainers en ouders van PAC doen al veel goeds. Met Sport in Perspectief gingen we na wat nog nodig is om de verbinding in de driehoek te versterken. Hoe kan het trainen van zelfvertrouwen of concentratie een vast onderdeel worden van de atletiektraining?

We hebben eerst de PAC-trainers de workshop KOP IN gegeven en zij zijn aan de slag gegaan met de Online Trainerstraining KOP IN. Deze richt zich op pedagogiek: inzicht in effect van coachgedrag en begrip voor de ander, op sportpsychologie: leren van mentale vaardigheden, zoals zelfvertrouwen, concentratie of omgaan met wedstrijdspanning en op didactiek: hoe verwerk je dat in de atletiektraining?

Onbewust mentaal trainen

Veel atletiektrainers doen onbewust al veel aan mentale vaardigheden. Daar willen we bij PAC nog meer eenheid en structuur in aanbrengen. Het zou mooi zijn als mentaal trainen, net als loopscholing, een vast onderdeel wordt van de atletiektraining. Een trainer kan dit doen door (mentale) vragen te stellen: Waar keek je naar? Waar dacht je aan? Wat voelde je? En door in de atletiektrainingsvormen het element ‘mentaal’ te verwerken: doelen stellen, kijken-denken-voelen of ademhaling.

Daarna hebben we de ouders getraind. Zij kregen het boek ‘Als je maar wint. Sportouders in perspectief.’ Hierin staan praktische voorbeelden en verhalen vanuit top- en breedtesport, die ouders leren hoe zij hun kind beschermen, positief steunen en loslaten. Sport in Perspectief eindigde met een veldtraining waarbij de trainers, atleten en hun ouders samen mentaal getraind hebben op het bovenveld. Er is veel gelachen en ouders en kinderen spraken eerlijk uit waar ze soms tegenaan lopen.

Moeder: “Als ik haar tas niet inpak, vergeet ze alles.”

Trainers konden ouders adviseren hoe zij hun kind kunnen steunen bij wedstrijden. De belangrijkste boodschap die zij geven is: er gewoon zijn. Dat vinden de kinderen hartstikke fijn. Dikke duim bij de start en bij de finish. De trainer is voor de technische aanwijzingen. Als de kinderen uit meerdere hoeken informatie krijgen, zorgt dit alleen maar voor verwarring. Als er vragen zijn over bijvoorbeeld de selectie bij de belofteteams is het goed wanneer de kinderen zelf toelichting vragen aan de trainer. Dan ontstaat er geen ruis op de lijn. De trainer kan uitleggen hoe het systeem werkt. Kinderen zijn flexibel en accepteren die uitleg.

En die tas: zelf laten inpakken!

Trainer Patrick Jack

“De mentale training die ik nu toepas in mijn atletiektraining was er soms al, maar ik ben mij daar nu een stuk bewuster van. Persoonlijk vind ik het belangrijk om kinderen te leren omgaan met teleurstelling en ongelijke strijd. In een spelvorm waarbij ‘oneerlijkheid’ gecreëerd wordt: medicinebal van A naar B, waarbij het ene team een 3 kg zwaardere bal krijgt of bewust een te krappe tijd geven, om iets te lopen. Ik bespreek de reactie op teleurstellingen, wat de atleten helpt om zich bij wedstrijden sneller te herstellen. Daarnaast zijn focus, ademhaling en vertrouwen aspecten die ik laat terugkomen in de training.”
– Patrick Jack

Binnenkort start Sport in Perspectief van Team Flow weer bij PAC.